Osłabiacz fotograficzny – Jest to kąpiel fotograficzna stosowana czasami jako kąpiel wykańczająca po wywołaniu i utrwaleniu obrazu fotograficznego. Służy do zmniejszenia gęstości optycznej obrazu przez usunięcie z błony fotograficznej, papieru fotograficznego lub innego podłoża, części osadzonego w ich emulsji osadu srebrowego.
Usunięcie osadu srebrowego odbywa się przez zamianę metalicznego srebra do postaci związku chemicznego rozpuszczalnego w osłabiaczu, a następnie wypłukanie produktów reakcji.
Mechanizm działania osłabiacza jest skomplikowany, gdyż rozpuszczenie srebra prostymi środkami chemicznymi, które są zbyt agresywne, skończyłoby się również naruszeniem lub nawet usunięciem emulsji fotograficznej lub podłoża. Stąd działanie osłabiacza odbywa się dwutorowo:
Jeden ze składników osłabiacza przeprowadza metaliczne srebro do postaci jonu srebrowego w sposób bezpieczny dla emulsji i podłoża. Składnik ten musi być precyzyjnie dobrany, ponieważ srebro jest metalem szlachetnym, a przez to mało reaktywnym, a dodatkowo związki srebra są często słabo, bądź w ogóle nierozpuszczalne w wodzie. Dlatego razem z pierwszym składnikiem osłabiacza musi współpracować drugi, który będzie przeprowadzał produkty reakcji pierwszego składnika do postaci dobrze rozpuszczalnej w kąpieli.
Stąd pierwszy składnik nazywany jest utleniaczem, a drugi rozpuszczalnikiem.
Osłabiacze możemy podzielić na chemiczne i optyczne. Osłabiacze chemiczne (bardziej popularne) roztwarzają część srebra obrazu fotograficznego. Natomiast działanie osłabiaczy optycznych polega na zastępowaniu obrazu srebrowego, obrazem zbudowanym z barwnych związków chemicznych.
Pod względem efektów osłabiania dzielimy osłabiacze na:
Najpopularniejszym osłabiaczem jest osłabiacz Farmera,
Utleniaczami wchodzącymi w skład innych osłabiaczy mogą być:
Rozpuszczalnikami wchodzącymi w skład innych osłabiaczy mogą być:
Bibliografia: